Ermenistan'da Nazi hayranı Garegin Njde'nin kurmuş ve geliştirmiş olduğu Arevism inancının taşıyıcılarından Lilit Abelyan geçtiğimiz günlerde kendi sosyal medya hesabında ABD'li Ermeni ses sanatçısı Harout Pambukchyan'in “Ha Nina” türküsünü paylaştı.

Türküyü dinlediğimiz zaman “Ha Nina” türküsünün "Ağrı dağından uçtum" isimli türküyle hemen hemen aynı olduğunu gördük.

Faktyoxla Lab (Teyit Laboratuvarı) olarak okurlarımız için bu türkünün kökenini araştırdık.

Araştırmalarımız zamanı "Ağrı dağından uçtum"(bazı kaynaklara göre ise "aştım") türküsünün uşşak makamında 2/4'lük ritme sahip Anadolu'nun çeşitli yerlerinde söylenen bir türkü olduğunu belirledik.

Tokat bölgesinde "Portakal dilim dilim",

Ankara ve Kastamonu bölgelerindeyse “Bahçenizde Gül var mı" şeklinde söylenen bu türkünün

aynı zamanda Kürtçe

ve Zazaca versiyonları da mevcuttur.

İşin garip tarafı "Xum xume" diye bilinen Kürtçe ve Zazaca versiyonlarını seslendiren sanatçıların da, yani hem Karapet Xaço`nun ve Mem Ararat'ın köken itibari ile Ermeni olmalarıdır.

Mem Ararat her ne kadar kendisini Kürt sanatçısı olarak takdim etse de, sanatçının doğduğu Mardin'in Kızıltepe (eski ismiyle Derik) ilçesi Ermeni nüfusun yoğun olduğu bölge olarak biliniyor. Ayrıca, Mem Ararat mahlasılı sanatçının resmi kimlikte adının Mehmet Esen olmasına ragmen, Ermenice Ağrı dağı anlamına gelen “Ararat” ismini müstear olarak kullanması da bazı konuları açığa çıkarmıyor değil.( kaynak)

Karapet Xaçoysa kendisini sözde Ermeni soykırımı mağduru olarak tanıtıyordu.

Ayrıca, araştırmalarımız zamanı “Ağrı dağından uçtum” isimli türküyü Ermenice değiştirerek söyleyen Harout Pambukchyan'in ailesinin de Kahramanmaraş Zeytun ve Diyarbakır'dan göç etmiş Ermeni aileleri olduğunu, sanatçının türkülerinde Ermenilerin faşizan söylemlerine sık sık yer verdiğini saptadık. Hristiyanlık öncesi Ermenilerin Arevi inancına göndermelerin bulunduğu Ermenice türküde Türkiye'nin Güneydoğusunda bulunan Sason ve Bulanık (Muş civarı) ismi geçiyor ve buraların Ermeni toprakları olduğu iddia ediliyor. Harout Pambukchyan'in “Ha Nina” türküsü YouTube'daki versiyonunda türkünün kayıt tarihi 1989 yılı olarak belirtilmiş.

 ”Ağrı dağından uçtum” isimli türkü 2/4' lük ritmle, sözleriyse mani türünde yazılmış bir türkü olup 16.07.1950 tarihinde Ağrı Karaköse doğumlu Celal Başer ve 1921 doğumlu Ağrı Karaköse'de ikamet eden İsmail Ersoy isimli kişiler kaynak gosterilerek Muzaffer Sarısözen tarafından repertuara alınmıştır. Türkünün sözlerine baktığımız zaman, bu sözlerin Doğu Anadolu'da kullanılan ağıza oldukça uygun olduğu görülmektedir. 932 nolu repertuar kayıtlı bu türküde

Dağda hayladim kurdu,

Atım terledi durdu

Dizelerinden birinci dizedeki haylamak sözü çağırmak, seslemek anlamındadır ki, sadece Doğu Anadolu Bölgesinin ağzında ve Azerbaycan Türkçesi`nde kullanılıyor.

2018 yılındaysa Ermenistan’ın CivilNet sitesi “Erkekler | Hayatta Kalma Şarkıları” diye belgesel hazırlamış, Sovyet Ermenistan'ında bulunabilecek tek gerçeğin atalarının müziğinde, "Ha Nina" gibi şarkılarda olduğunu iddia etmişti. Oysa, “Ha Nina” türküsünü dinlediğimizde ve incelediğimizde sözlerinde bir uyuma ve kafiyeye rastlayamıyoruz.

Sonuç olarak:

- Sözlerini değiştirerek, makamı birebir kullanarak bir Ermeni türküsü ortaya çıkarmaya yeltenseler de, söz konusu müziğin ilk kez “Ağrı dağından uçtum” türküsünde kullanıldığı doğrudur,

- ”Ağrı dağından uçtum” isimli türkü 2/4' lük ritmle, sözleriyse mani türünde yazılmış olup 16.07.1950 tarihinde Ağrı Karaköse doğumlu Celal Başer ve 1921 doğumlu Ağrı Karaköse'de ikamet eden İsmail Ersoy isimli kişiler kaynak gosterilerek Muzaffer Sarısözen tarafından repertuara alınmıştır.

- Ermenice Harout Pambukchyan`dan daha önce bu türküyü her hangi Ermeni sanatçının bu türküyü seslendirmemesi söylediklerimizi kanıtlar niteliktedir.

- Türkünün Kürtçe ve Zazaca versiyonlarını seslendiren kişilerin de Ermeni olması da bir hayli ilginç bir durumdur.