Son illərdə sosial şəbəkələrdə və mediada simsiz qulaqcıqların, xüsusən “Apple AirPods”-un mümkün zərərləri aktiv şəkildə müzakirə edilir. İstifadəçilər elektromaqnit şüalanması ilə bağlı narahatlıqlarını bildirir, onu mikrodalğalı sobalarla müqayisə edir və “Bluetooth” cihazlarının istifadəsini xərçəng riski ilə əlaqələndirirlər.

Müzakirələr dalğası 2019-cu ildə bir qrup alimin simsiz cihazların uzunmüddətli təsirlərinin daha ətraflı tədqiq edilməsi çağırışı ilə başlatdığı petisiyadan sonra gücləndi. Biz, “AirPods”-un təhlükəsizliyi haqqında elmi məlumatları və etibarlı mənbələri araşdırdıq.

“AirPods” hansı növ şüalanmadan istifadə edir?

“AirPods” radio tezlikli ionlaşdırıcı olmayan elektromaqnit şüalanmasından istifadə edən “Bluetooth” texnologiyası ilə işləyir. Bu, Wi-Fi marşrutlaşdırıcılarında, radio rabitəsində və mobil telefonlarda istifadə edilən şüalanma növü ilə eynidir, lakin daha aşağı dərəcədədir.

İonlaşdırıcı olmayan şüalanma DNT-yə zərər verə və ya mutasiyalara səbəb ola bilməz, çünki hüceyrələrdəki molekulyar bağları qırmaq üçün kifayət qədər enerjiyə malik deyil.

“AirPods”-un xərçəngin inkişafı ilə əlaqəsi varmı?

Bu günə qədər “AirPods” və ya digər “Bluetooth” qulaqcıqların istifadəsinin xərçəng, beyin şişləri və ya digər onkoloji xəstəliklərə səbəb olduğuna dair təsdiqlənmiş elmi sübut yoxdur.

Faktyoxlayıcı təşkilatlar və elmi icmalar aşağıdakıları vurğulayır:

• "beyinə birbaşa yönəldilmiş şüalanma" iddiaları ölçmələrlə təsdiq edilmir;
• hətta mobil telefonlar (“Bluetooth” cihazlarından dəfələrlə güclü şüalanma yaradan) on illərlə davam edən kütləvi istifadə ərzində xərçəng nisbətlərində inandırıcı artım göstərməyib;
• “Bluetooth” cihazları beynəlxalq təhlükəsizlik standartlarına uyğundur.

Qeyd etmək vacibdir ki, bu sahədə elmi tədqiqatlar davam edir və alimlər yeni məlumatlara açıqdırlar; lakin hazırkı elmi konsensus bu cihazların müəyyən edilmiş standartlara riayət edildikdə təhlükəsiz olduğunu göstərir.

“AirPods”-u mikrodalğali sobalarla müqayisə etmək niyə mifdir?

Viral paylaşımlar tez-tez “AirPods”-u mikrodalğalı sobalarla müqayisə edir, lakin bu müqayisə elmi cəhətdən səhvdir.

Əsas fərqlər:

• mikrodalğalı soba təxminən 700-1000 vatt gücündə işləyir və yeməkləri qızdırmaq üçün nəzərdə tutulub;
• “AirPods” təxminən 0,01 vatt (10 milivatt) istifadə edir — bu isə mikrodalğalı soba  göstəricisindən 70.000-100.000 dəfə azdır;
• mikrodalğalı sobadakı şüalanma qorunan kamera daxilində məhduddur, “Bluetooth” siqnalı isə son dərəcə zəifdir və toxumaların istiləşməsinə səbəb olmur.

Güc fərqi on minlərlə dəfədir, buna görə də bədən üzərində "oxşar təsir"dən danışmaq səhvdir.

Bəs niyə bəzi insanlar “AirPods” istifadəsini dayandirir?

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, simsiz qulaqcıqlardan imtina adətən tibbi məlumatlarla deyil, digər amillərlə bağlıdır:

• sosial mediada narahatlıq yaradan məzmun və dezinformasiyanın artması;
• subyektiv narahatlıq (qulaqda təzyiq, yorğunluq);
• qadcetlərlə keçirilən vaxtın şüurlu azaldılması;
• yüksək qiymət və mütəmadi şarj tələbi.

Əsl sağlamliq riskləri

Qulaqcıq istifadə edərkən ən təsdiqlənmiş risk yüksək səs səviyyəsində uzunmüddətli dinləmədən qaynaqlananan eşitmənin zəifləməsidir. İstehsalçılar və həkimlər aşağıdakıları tövsiyə edirlər:

• orta səs səviyyəsini keçməmək (maksimumun 60%-dən çox olmamaq);
• uzunmüddətli dinləmə zamanı fasilələr vermək (hər 60-90 dəqiqədən bir);
• qulaqcıq gigiyenasına riayət etmək.

Bu amillər “Bluetooth” elektromaqnit şüalanmasından qat-qat böyük sağlamlıq əhəmiyyətinə malikdir.

Nəticə

Bu günə qədər “AirPods” və ya digər “Bluetooth” qulaqcıqların xərçəngə səbəb olduğunu və ya insan beyninə təhlükəli təsir göstərdiyini iddia etmək üçün elmi əsas yoxdur. Onlarla bağlı narahatlıqlar əsasən şüalanmanın təbiətinin səhv başa düşülməsi və yanlış məlumatın yayılması ilə əlaqədardır. Əsas diqqət eşitmənin qorunmasına və cihazların ağlabatan istifadəsinə yönəldilməlidir.

Mənbələr və Birbaşa Keçidlər

1. World Health Organization (WHO) Electromagnetic fields and public health 
2. U.S. Food and Drug Administration (FDA) Radio Frequency Radiation 
3. National Cancer Institute (NCI) Cell Phone Radiofrequency Radiation 
4. International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) Guidelines for limiting exposure to electromagnetic fields
5. Healthline Do AirPods Cause Cancer?
6. Full Fact (UK fact-checking organisation) Can AirPods radiation cause brain tumours? 
7. PolitiFact No evidence Apple AirPods cause cancer
8. Apple — Official Support Website Hearing health and safe listening with AirPods

Oxucular üçün qeyd

Sadalanan bütün mənbələr bir məsələdə həmfikirdilər: hazırda Bluetooth qulaqcıqların və ya “AirPods”-un xərçəngə səbəb olduğuna dair təsdiqlənmiş elmi sübut yoxdur. Onlardan yayılan şüalanma ionlaşdırıcı olmayan növdəndir və beynəlxalq təhlükəsizlik standartlarını aşmır.