Su insan həyatı üçün əvəzolunmazdır. Yayda temperatur yüksəldikcə, su istehlakımız da artır.
Bəs bu su şüşələrin qapaqlarının rənglərinə heç fikir veririkmi?
Sosial mediada yayılan paylaşımda su qablarının qapaq rənglərinin fərqli su növlərini göstərdiyi iddia edilib. İddia olunur ki, mavi qapaqlar təbii bulaq sularını, qara qapaqlar qələvi suları, ağ qapaqlar işlənmiş suyu, yaşıl qapaqlar isə ətirli suları göstərir.
Bəs reallıq necədir? Faktyoxla Lab. xarici mediaya istinadən bu iddianı araşdırıb.
Türkiyədə qablaşdırılmış su istehsalı ilə bağlı qaydalar İnsan İstehlakı üçün Su Qaydası ilə tənzimlənir. Qablar, qapaqlar və butulkaların etiketləri ilə bağlı müddəalar reqlamentin üçüncü hissəsinə daxildir.
Su qapaqları ilə bağlı maddələr bunlardır:
“Su qablarında qapaqların istifadə edilməsi üçün müvafiq Nazirlikdən icazə alınmalı və bu qapaqlar aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik olmalıdır.
a) Qapaqlar su ilə qarşılıqlı təsir göstərməyən və insan sağlamlığına zərər verməyən plastik və ya metaldan hazırlanır və qoparılmadan və xarab olmadan açılmaması üçün fabrikdəki avtomatik qapaq maşınında bağlanır.
b) Şüşə formalı qablara su doldurularkən yapışdırıcı istifadə edilmədən qabın ağzını tamamilə örtmək üçün texnikaya uyğun qapaqlardan istifadə edilir. Bu örtüklərin asan açılması üçün açılış bağı var. Qapaqlar fabrikdə gigiyenik şəraitdə saxlanılır.
İstifadə olunmuş və ya zədələnmiş qapaqların istifadəsi qadağandır.
Göründüyü kimi, reqlamentdə sadalanan xüsusiyyətlər arasında rəng təsnifatı haqqında heç bir qeyd yoxdur.
Bəzi su markalarının internet saytında bu iddia ilə bağlı dəlillər də var.
“Erikli” və “Nestle” internet saytlarının tez-tez verilən suallar bölümündə butulkalarda niyə ağ və ya mavi qapaqlar olduğu sualı yer alır.
Hər iki marka insan istehlakı üçün nəzərdə tutulmuş Su Qaydalarında qapaqların rəngi ilə bağlı heç bir tənzimləmə olmadığını və qapaq rənginin təbiət və su rəngi ilə uyğunluğunun harmoniya üçün vacib olduğunu cavablandırıb.
Su istehsalı ilə bağlı həm milli, həm də beynəlxalq səlahiyyətli təşkilatlar var. Bu qurumlardan biri də Türkiyə Qablaşdırılmış Su İstehsalçıları Dərnəyidir (SUDER).
“Teyit”lə əlaqə saxlayan SUDER-in baş katibi Duyğu Özşahin məsələnin onlara da çatdığını bildirib və bu açıqlamanı verib: “Bizə və birliyimizdəki brendlərimizə bu mövzuda müxtəlif suallar gəlib. Bu iddia həqiqəti əks etdirmir. Suyun qablaşdırılması Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən yoxlanılır. Reqlamentdə suları kateqoriyalara ayıran heç bir fərq yoxdur”.
Örtük rəngləri ilə bağlı heç bir beynəlxalq qayda yoxdur.
İngilis açar sözləri ilə axtarış etdikdə, su şüşəsinin qapaqlarının su növlərini göstərdiyini bildirən beynəlxalq qaydalara rast gəlmirik. Aİ-nin insan istehlakı üçün nəzərdə tutulan su ilə bağlı təqdim etdiyi tənzimləmədə butulka qapaqlarının rənglərindən bəhs edilmir.
Media təmsilçiləri Beynəlxalq Şüşə Sular Assosiasiyası (IBWA) ilə də əlaqə saxlayıb və bu məsələ ilə bağlı beynəlxalq tənzimləmənin olub-olmadığını soruşublar. IBWA Kommunikasiyalar üzrə vitse-prezidenti Cill Kulora iddianı ilk dəfə eşitdiyini və bunun doğru olmadığını və daha çox “əfsanə” kimi göründüyünü bildirib.
Yəni üzlük rənglərinin seçimi brendlərin öz ixtiyarına verilir.
Suyun növü haqqında məlumat şüşələrin üzərindəki etiketdə göstərilir.
Qaydada qeyd olunur ki, qablaşdırılmış suya tətbiq olunan prosedurlar etiketdə yazılmalıdır. Əsasnamənin 34-cü maddəsində müvafiq müddəalar aşağıdakılardır:
“Su etiketində göstərilməlidir:
-suyun adı,
-növü,
yazıldığı yerin ünvanı...
Verilən icazənin tarixi və nömrəsi...
Uyğun görülən xəbərdarlıqlar, ayırma prosesi və s...
Suya tətbiq olunan proseslərlə bağlı icazə və suyun parametrləri...
İçməli suda osmos, filtrasiya və buna bənzər proseslər tətbiq olunarsa, dəmir, manqan, kükürd və arsen suyun fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərini dəyişdirən mənfi təsirlərə daxildir. Bulaq sularında ozonla zənginləşdirilmiş hava istifadə edilərək, flor isə aktiv alüminiumdan istifadə edilərək ayrılırsa, bu məsələlər etiketdə açıq şəkildə göstərilməlidir. Bulaq suları ozonla zənginləşdirilmiş hava ilə təmizlənirsə, etiketdə “Texnikasına uyğun olaraq ozonla zənginləşdirilmiş hava ilə oksigenləşmə prosesinə məruz qalıb”, flor aktiv alüminium ilə parçalanırsa, “Aktiv alüminiumdan istifadə etməklə azaldılmışdır” xəbərdarlığının daxil edilməsi məcburidir”.
Nəticə
- Qablaşdırılmış su ilə bağlı prinsiplər insan istehlakı üçün su haqqında Əsasnamə ilə tənzimlənir.
- Əsasnaməyə şüşə qapaqlarının rəngləri ilə bağlı heç bir tənzimləmə daxil deyil.
- Qaydaya əsasən, butulkaların etiketlərində qablaşdırılmış suyun növü və suya tətbiq olunan proseslər göstərilməlidir.
- Bəzi su şirkətləri fərqli qapaq rəngləri olan su qabları arasında heç bir fərq olmadığını bildirirlər.
- Qablaşdırılmış Su İstehsalçıları Birliyinin baş katibi Duyğu Özşahin iddianın həqiqəti əks etdirmədiyini bildirib.
- Bu mövzuda heç bir beynəlxalq tənzimləmə yoxdur.
- Beynəlxalq Su Assosiasiyasının Kommunikasiyalar üzrə vitse-prezidenti Cill Klora da bu iddianın doğru olmadığını bildirib.
